I-Türkiye’de kamu mali yönetiminin yeniden yapılandırılması gereğini ortaya çıkaran gelişmeler
n Mali yönetim sistemi 1927 yılında yürürlüğe giren 1050 sayılı genel muhasebe kanunu ile sürdürülmekteydi…
n Bütçeler yıllık hazırlanmaktaydı…
n Katma bütçeli kurumlar mevcut yasada kendi gelirleri ile kendi giderlerini karşılayan kuruluşlar olarak tanımlanmıştı…
n Bütçe uygulamasında bazı kurumlar faaliyetlerini konsolide bütçe dışında oluşturmuştu… ( döner sermayeler, fonlar ve öğrenci bütçesi gibi..)
n Hazırlanan bütçeler için orta vadeli bir mali plan uygulaması yoktu. Bu nedenle kurumsal anlamda plan proğram ilişkisi kurulmadığından bütçeler gerçekci yapıda değildi….
n Devletin taşınırları ve taşınmazları muhasebe sisteminde kayıtlı değildi…
n Sorumluluklar açık olarak tanımlanmadığından hesap verilebilirlik kaybolmaktaydı…
n Aşırı merkeziyetçi mali sistem vardı… idarelere mali insiyatif tanınmıyordu….
n Bütçe harcamalarının sınıflandırılması ve muhasebe sistemi harcama analizine ve sağlıklı bir politika oluşturulmasına elverişli değildi…
n Kamuda standart bir muhasebe sistemi yoktu…
n Maliye bakanlığınca harcama öncesi vize işlemleri yapılmaktaydı…..(sözleşme tasarılarının vizesi, yan ödeme cetvellerinin vizesi)
n Kamu kaynaklarının etkin ve verimli bir şekilde kullanılması arka planda kalmış, mevzuata uygunluk-prosedüre uygunluk ön plana çıkmıştı…
n Sayıştay denetiminin kapsamı dar kalmıştır…performans analizini yapabilecek modern bir iç denetim sistemi yoktu…
n Sayıştay tarafından harcama öncesi denetim yapılmaktaydı…..
(sözleşme ve bağıtların tescili,kadro cetvellerinin vizesi )
Iı- kamu mali yönetimi ve kontrol kanunu
Kamu maliyesi
Kamu maliyesi; gelirlerin toplanması, harcamaların yapılması, açıkların finansmanı, kamunun varlık ve borçları ile diğer yükümlülüklerinin yönetimini kapsar.
Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim esaslarına göre yürütülür.
Kamu idarelerinin görevleri, ilgili kanunlarında açık olarak belirlenir ve kaynakların dağıtımında esas alınır.
Kanunun amacı ve kapsamı
Amacı
Kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda ,kamu kaynaklarının;
-etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını,
-hesap verebilirliği,
-malî saydamlığı,
Sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir.
Kapsamı
Genel yönetim
Sosyal güvenlik merkezi yönetim kurumları mahalli idareler
A) genel bütçe b) özel bütçe c) ddk kurumlar bütçeleri
Avrupa birliği fonları ile yurt içi ve yurt dışından kamu idarelerine sağlanan kaynakların kullanımı ve kontrolü de uluslararası anlaşmaların hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu kanun hükümlerine tâbidir.
Kamu kaynağının kullanılmasının genel esasları
1-mali saydamlık
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyu zamanında bilgilendirilir.
Bu amaçla;
a) görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması,
b) hükümet politikaları, kalkınma planları, yıllık programlar, stratejik planlar ile bütçelerin hazırlanması, yetkili organlarda görüşülmesi, uygulanması ve uygulama sonuçları ile raporların kamuoyuna açık ve ulaşılabilir olması,
c) genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması,
d) kamu hesaplarının standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre oluşturulması,
zorunludur.
Mali saydamlığın sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılması ve önlemlerin alınmasından kamu idareleri sorumludur.
2-hesap verme sorumluluğu
Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.
Bakanların ve üst yöneticilerin sorumluluğu
1-bakanlar
Bakanlıklarının stratejik planları ile bütçelerinin kalkınma planlarına, yıllık programlara uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından sorumludur.
Bu sorumluluk, yükseköğretim kurulu, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri için millî eğitim bakanına, mahallî idareler için içişleri bakanına aittir.
Bakanlar, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması konusunda başbakana ve Türkiye büyük millet meclisine karşı sorumludurlar.
2-üst yöneticiler
Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir.
Üst yöneticiler;
- idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin hazırlanması ve uygulanmasından,
- sorumlulukları altındaki kaynakların elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden,
- malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesinden,
- bu kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.
Üst yöneticiler, Bu sorumluluğun gereklerini;
- harcama yetkilileri,
- malî hizmetler birimi,
- iç denetçiler,
Aracılığıyla yerine getirirler.
Giderin yapılmasında eski mali sistemde üniversitelerde yer alan birimler ile görevliler:
- ita amirleri
- tahakkuk memurları
- idari ve mali işler dairesi başkanlığı
- bütçe dairesi başkanlığı - sayman
- rektörlüğe bağlı birimlerin idari ve mali işler alt birimleri
1 - harcama birimi ve yetkilisi
- bütçeyle ödenek tahsis edilen birim harcama birimi, en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. (ita amiri)
- ancak, teşkilât yapısı ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan idareler ile bütçelerinde harcama birimleri sınıflandırılmayan idarelerde harcama yetkisi, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyeceği kişiler tarafından maliye bakanlığının uygun görüşü üzerine yürütülebilir.
Harcama birimlerinde süreç kontrolü yapılır.
Süreç kontrolünde, her bir işlem daha önceki işlemlerin kontrolünü içerecek şekilde tasarlanır ve uygulanır.
Malî işlemlerin yürütülmesinde görev alanlar, yapacakları işlemden önceki işlemleri de kontrol ederler. Süreç kontrolünü sağlamak amacıyla malî işlemlerin süreç akış şeması hazırlanır ve üst yöneticinin onayı ile yürürlüğe konulur.
-harcama yetkisinin devri
Harcama yetkilileri, kamu hizmetlerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde sunulmasını sağlamak amacıyla yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı olmayanlar ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere, kısmen veya tamamen devredebilirler .
Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Her bir harcama işlemi itibarıyla, mal ve hizmet alımlarında ikiyüzellibin yeni Türk lirasını, yapım işlerinde ise birmilyon yeni Türk lirasını aşan harcamalara ilişkin harcama yetkisi hiçbir şekilde devredilemez.
Harcama yetkisi aşağıdaki şartlara uygun olarak devredilir:
-yetki devri yazılı olmak zorundadır.
-devredilen yetkinin sınırları açıkça belirlenmiş olmalıdır.
-merkez teşkilatında harcama yetkisinin devri ve bu yetkinin geri alınması üst yöneticiye, mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine; merkez dışı birimlerde ise mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilmelidir.
Harcama yetkisinin birleştirilmesi
Teşkilat yapısında üst yönetici ile harcama birimleri arasında yönetim kademesinde yer almak şartıyla, bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerinin harcama yetkisi harcama türleri itibarıyla kısmen veya tamamen; merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde maliye bakanlığının, uygun görüşü ve üst yöneticinin onayı ile bir üst yönetim kademesinde birleştirilebilir.
Uygun görüş talep yazılarında, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birleştirilme gerekçesine ayrıntılı olarak yer verilir.
Üst yönetici ve yardımcılarına harcama yetkisinin birleştirilmesi suretiyle harcama yetkisi verilemez.
-harcama yetkilisinin kanuni izin, hastalık, geçici görev, disiplin cezası uygulaması, görevden uzaklaştırma ve benzeri nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması halinde ilgili harcama biriminin harcama yetkilisi vekaleten görevlendirilen kişidir.
| Üst yönetici | Bütçeyle Ödenek tahsis edilen harcama birimi | Harcama yetkilisi | ||
| Rektör | -genel sekreterlik -müstakil daire başkanlığı -hukuk müşavirliği -fakülte -yüksekokul -meslek yüksekokulu -enstitü -hastane -merkez -bölüm -sivil savunma uzmanlığı | Genel sekreter Daire başkanı Hukuk müşaviri Dekan Müdür Müdür Müdür Başhekim Müdür Başkan Sivil savunma uzmanı | ||
Harcama birimleri
-harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.
2-harcama talimatı
-bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır.
Gerçekleştirme görevlileri
A- harcama birimlerinde gerçekleştirme görevlileri, Harcama talimatı üzerine;
-işin yaptırılması,
-mal veya hizmetin alınması,
-teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması,
-belgelendirilmesi,
-ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması,
Görevlerini yürütürler.
B- harcama birimlerinde ödeme emrini düzenleyen
Harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi(tahakkuk müzekkeresi ve verile emri) düzenlemekle görevlendirir. (tahakkuk)
Gerçekleştirme görevlileri, bu kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.
Kamu mali yönetiminde harcamanın (giderin) gerçekleşmesinde görev alan birimler ile görevliler ;
1-harcama birimleri
(harcama yetkilileri) ita amirleri
2-gerçekleştirme görevlileri
Ve ödeme emrini düzenleyen tahakkuk
3-muhasebe birimi sayman
(muhasebe yetkilisi)
3-malî hizmetler birimi (strateji geliştirme daire başkanlığı)
Görevleri:
n İdarenin stratejik plan ve performans programının hazırlanmasını koordine etmek ve sonuçlarının konsolide edilmesi çalışmalarını yürütmek
n İzleyen iki yılın bütçe tahminlerini de içeren idare bütçesini, stratejik plan ve yıllık performans programına uygun olarak hazırlamak.
n Mevzuatı uyarınca belirlenecek bütçe ilke ve esasları çerçevesinde, ayrıntılı harcama programı hazırlamak ve hizmet gereksinimleri dikkate alınarak ödeneğin ilgili birimlere gönderilmesini sağlamak.
n Bütçe kayıtlarını tutmak, bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin verileri toplamak, değerlendirmek ve bütçe kesin hesabı ile malî istatistikleri hazırlamak.
n İlgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek
n Genel bütçe kapsamı dışında kalan idarelerde muhasebe hizmetlerini yürütmek.
n Harcama birimleri tarafından hazırlanan birim faaliyet raporlarını da esas alarak idarenin faaliyet raporunu hazırlamak.
n İdarenin mülkiyetinde veya kullanımında bulunan taşınır ve taşınmazlara ilişkin icmal cetvellerini düzenlemek.
n İdarenin yatırım programının hazırlanmasını koordine etmek, uygulama sonuçlarını izlemek ve yıllık yatırım değerlendirme raporunu hazırlamak.
n İdarenin, diğer idareler nezdinde takibi gereken malî iş ve işlemlerini yürütmek ve sonuçlandırmak.
n Malî kanunlarla ilgili diğer mevzuatın uygulanması konusunda üst yöneticiye ve harcama yetkililerine gerekli bilgileri sağlamak ve danışmanlık yapmak.
n Ön malî kontrol faaliyetini yürütmek.
n İç kontrol sisteminin kurulması, standartlarının uygulanması ve geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak.
n Ulusal kalkınma strateji ve politikaları, yıllık program ve hükümet programı çerçevesinde idarenin orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarını belirlemek, amaçlarını oluşturmak üzere gerekli çalışmaları yapmak.
n İdarenin görev alanına giren konularda performans ve kalite ölçütleri geliştirmek ve bu kapsamda verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
n İdarenin yönetimi ile hizmetlerin geliştirilmesi ve performansla ilgili bilgi ve verileri toplamak, analiz etmek, yorumlamak.
n İdarenin görev alanına giren konularda, hizmetleri etkileyecek dış faktörleri incelemek, kurum içi kapasite araştırması yapmak, hizmetlerin etkililiğini ve tatmin düzeyini analiz etmek ve genel araştırmalar yapmak.
n Yönetim bilgi sistemlerine ilişkin hizmetleri yerine getirmek.
n İdarede kurulmuşsa strateji geliştirme kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek.
n Bakan ve/veya üst yönetici tarafından verilecek diğer görevleri yapmak
Alım, satım, yapım, kiralama, kiraya verme, bakım-onarım ve benzeri malî işlemlerden; idarenin tamamını ilgilendirenler destek hizmetlerini yürüten birim, sadece harcama birimlerini ilgilendirenler ise harcama birimleri tarafından gerçekleştirilir.
Ancak, harcama yetkililiği görevi uhdesinde kalmak şartıyla, harcama birimlerinin talebi ve üst yöneticinin onayıyla bu işlemler destek hizmetlerini yürüten birim tarafından yapılabilir.
Malî hizmetler biriminin yapısı teşkilât kanunlarında gösterilir.
4 - iç kontrol
A - ön mali kontrol,
B – iç denetim (harcama sonrası),
Olmak üzere ikiye ayrılır
A – ön mali kontrol
Ön malî kontrol görevi, idarelerin yönetim sorumluluğu çerçevesinde, harcama birimleri ve malî hizmetler birimi tarafından yerine getirilir.
Malî karar ve işlemler, harcama birimleri ve malî hizmetler birimi tarafından;
- idarenin bütçesi,
-bütçe tertibi,
- kullanılabilir ödenek tutarı,
-ayrıntılı harcama veya finansman programları,
-merkezi yönetim bütçe kanunu,
-diğer malî mevzuat hükümlerine,
Uygunluk yönlerinden kontrol edilir
Harcama birimlerinde yapılan ön mali kontrol:
Harcama birimlerinde ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol görevi, ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlisi tarafından yerine getirilir.
Ödeme emrini düzenlemekle görevlendirilenler tarafından yapılan kontrol sonucunda, mali karar ve işlemin uygun görülmesi halinde, dayanak belgenin üzerine “kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülür.
Malî hizmetler biriminde (strateji geliştirme dairesi başkanlığı) yapılan ön mali kontrol:
1 - ön mali kontrole tabi bazı mali karar ve işlemler hakkında görüş yazısı düzenlenmesi zorunludur ve ilgili birime gönderilir.
Mali hizmetler biriminin görüş yazısı işlem dosyasında saklanır ve bir örneği de ödeme emri belgesine eklenir.
Uygun görüş yazısı düzenlenmesi zorunlu işler:
n İdarelerin ihale kanunlarına tabi olsun veya olmasın harcamayı gerektirecek taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarından tutarı mal ve hizmet alımları için bir milyon yeni Türk lirasını, yapım işleri için iki milyon yeni Türk lirasını aşanlar kontrole tabidir. Taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları, en geç on iş günü içinde kontrol edilir. Yapılan kontrol sonucunda düzenlenen görüş yazısı, işlem dosyası ile birlikte ilgili harcama yetkilisine gönderilir.
2-diğer mali karar ve işlemlerin uygun görülmesi halinde ise dayanak belgenin üzerine “kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülür veya uygun görüş yazısı düzenlenir.
Şerh verilecek veya uygun görüş yazısı düzenlenecek iş ve işlemler:
n 190 sayılı ve 78 sayılı kanun hükmünde kararnamelere tabi idarelere ait kadro dağılım cetvelleri ise kontrole tabidir. Kadro dağılım cetvelleri en geç beş iş günü içinde kontrol edilir.
n Yılı merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen yetki çerçevesinde, çalıştırılacak geçici işçi pozisyon (adam/ay) sayılarının aylar ve birimler itibarıyla dağılımı kontrole tabidir. Geçici işçilerin pozisyonları mali hizmetler birimince en geç beş iş günü içinde kontrol edilir.uygun görülmeyenler gerekçeli yazıyla ilgili birimine geri gönderilir.
n Yan ödemeye ilişkin kararnameye göre toplam kadro üzerinden hazırlanan ana cetvel ile dağılım listeleri, ana cetvele uygunluğu ile diğer mevzuat hükümlerine uygunluk açısından kontrol edilir.kontrol ve cetvellerin üst yönetici tarafından onaylanması kararnamade belirtilen usul ve esaslara göre yapılır.
n Vize edilen cetvellere ve tip sözleşmeye uygun olarak çalıştırılacak personelle yapılacak sözleşmeler ile ilgili mevzuatı gereğince bakanlık vizesi alınmaksızın çalıştırılabilecek sözleşmeli personelle yapılacak sözleşmeler kontrole tabidir.
Konrol en geç beş iş günü içinde sonuçlandırılır. Uygun görülmeyen sözleşmeler gerekçeli bir yazıyla ilgili birime gönderilir.
n Merkezi yönetim bütçe kanunu uyarınca,
- bütçeleri içinde yapacakları aktarmalar,
-diğer idarelerin bütçeleri içinde yapacakları aktarmalar,
Harcama birimlerinin talebi üzerine mali hizmetler biriminin bütçe ve performans programı alt birimi tarafından hazırlanır ve üst yöneticinin onayına sunulmadan önce iç kontrol alt birimi tarafından kontrol edilir.
Bu şekilde yapılacak aktarma talepleri kontrol edilerek en geç iki iş günü içinde sonuçlandırılır.
Mevzuatına aykırı bulunan aktarma talepleri, gerekçeli bir yazıyla harcama yetkilisine gönderilir
Mali karar ve işlemin uygun görülmemesi halinde ise nedenleri açıkça belirtilen bir görüş yazısı yazılarak kontrole tabi karar ve işlem belgeleri eklenmek suretiyle ilgili birimine gönderilir.
Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilip verilmemesi, danışma ve önleyici niteliğine haiz olup, mali karar ve işlemlerin harcama yetkilisi tarafından uygulanmasında bağlayıcı değildir.
Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmesi, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Malî hizmetler biriminde ön malî kontrol görevini yürütenler;
- onay belgesi ve ekleri ile şartname ve sözleşme tasarılarının hazırlanması,
- malî karar ve işlemlerin belgelendirilmesi,
- mal ve hizmetlerin teslim alınması gibi,
İşlemlerin hazırlanması ve uygulanması aşamalarında görevlendirilemezler ve ihale komisyonu ile muayene ve kabul komisyonunda başkan ve üye olamazlar.
Usul ve esaslarda belirlenen malî karar ve işlemlerin dışında kalan malî karar ve işlemlerin de aynı şekilde malî hizmetler birimine kontrol ettirilmesine yönelik düzenleme yapılabilir. Bu konuda yapılacak düzenlemeler üst yöneticinin onayıyla yürürlüğe konulur.
İç kontrol ve ön malî kontrole ilişkin olarak yapılan düzenlemeler, üst yöneticinin onayını izleyen on işgünü içinde bakanlığa bildirilir.
Mali hizmetler biriminde ön mali kontrol yetkisi mali hizmetler birimi yöneticisine aittir. Bu yetki devredilebilir.
Kontrol sonucunda düzenlenen yazılı görüş ve kontrol şerhleri malî hizmetler birimi yöneticisi tarafından imzalanır.
Malî hizmetler birimi yöneticisi, bu yetkisini sınırlarını açıkça belirtmek şartıyla yazılı olarak yardımcısına veya birimin iç kontrol alt birim yöneticisine devredebilir.
Malî hizmetler birimi yöneticisinin harcama yetkilisi olması durumunda ön malî kontrol görevi, iç kontrol alt birim yöneticisi tarafından yürütülür.
Ön malî kontrol sonucunda uygun görüş verilmediği halde harcama yetkilileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin malî hizmetler birimince kayıtları tutulur ve aylık dönemler itibariyle üst yöneticiye bildirilir. Söz konusu kayıtlar iç ve dış denetim sırasında denetçilere de sunulur.
Bu işlem strateji geliştirme dairesi başkanlığı tarafından yapılacaktır….harcama birimlerindeki önmali kontrol dahil değildir….
B- iç denetim(harcama sonrası)
İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır.
İç denetçiler, üst yöneticiler tarafından, sertifikalı adaylar arasından atanır.
İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz.
İç denetçiler, raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile malî hizmetler birimine verilir.
İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde iç denetim koordinasyon kuruluna gönderilir.
Üst yöneticiler, iç kontrol sisteminin kurulması ve gözetilmesinden, harcama yetkilileri ise görev ve yetki alanları çerçevesinde, mali karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrolün işleyişinden sorumludur.
İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir:
A) kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılarını değerlendirmek.
B) kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak.
C) harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak.
D) idarenin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek.
E) malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak.
F) denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak.
G) denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.
5-muhasebe yetkilisi
Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde;
a) yetkililerin imzasını,
b) ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını,
c) maddi hata bulunup bulunmadığını,
d) hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri,
kontrol etmekle yükümlüdür.
Memuriyet kadro ve unvanlarının muhasebe yetkilisi niteliğine etkisi yoktur.
Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz.
Ödeme emirleri, muhasebe birimine geliş tarihinden itibaren, en geç dört iş günü içinde incelenir, uygun bulunanlar muhasebeleştirilerek tutarları hak sahiplerinin banka hesabına aktarılır.
Eksik veya hatalı olan ödeme emri belgesi ve eki belgeler, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç, hata veya eksikliğin tespit edildiği günü izleyen iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir.
Hata veya eksiklikleri tamamlanarak tekrar muhasebe birimine verilenler, en geç iki iş günü sonuna kadar incelenerek muhasebeleştirme ve ödeme işlemi gerçekleştirilir.
Hak sahiplerinin banka hesaplarına aktarılmaksızın kasadan veya çek düzenlenmek suretiyle bankadan yapılabilecek ödeme tür ve tutarları ile kontrol, muhasebeleştirme ve ödeme süresini dört iş gününden daha az olarak belirlemeye, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde bakanlık, kapsamdaki diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir.
Muhasebe yetkilileri genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde muhasebe yetkilisi maliye bakanlığınca, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler tarafından atanır.
Harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi aynı kişide birleşemez
Harcama işlem süreci
1- harcama yetkilisi tarafından harcama talimatı verilir.
2- harcama birimince öngörülen mali işlemlerden uygun görüş alınması yada kontrol edilmesi gerekenler için strateji geliştirme dairesi başkanlığındaki ön mali kontrol müdürlüğüne gönderilir.
3- ön mali kontrol müdürlüğünce uygun görüş yada kontrol edilmiş şerhi verilen mali işlemlere ilişkin belgeler ilgili birimine geri gönderilir.
4- harcama talimatına ilişkin işlemler gerçekleştirme memurları tarafından yerine getirilir ve belgeler harcama yetkilisi tarafından görevlendiren yönetici konumundaki personel tarafından düzenlenir/imzalanır ve ön mali kontrole tabi tutulur.(2.maddede belirtilenler hariç)
5- ön mali kontrol sonucunda düzenlenen belgeler için uygun görüş verilmezse (bağlayıcı değildir) ödenmek üzere harcama birimlerince muhasebe müdürlüğüne (yetkilisi) gönderilebilir.
6- gerek uygun görüş alınanlar veya alınmayanlar ile gerekse harcama birimince kontrolu yapılan diğer harcamalara ilişkin belgeler strateji geliştirme dairesi başkanlığındaki muhasebe müdürlüğüne (muhasebe yetkilisi)ödenmek üzere gönderilir.
7-ödeme emirleri, muhasebe birimine geliş tarihinden itibaren, en geç dört iş günü içinde incelenir, uygun bulunanlar muhasebeleştirilerek tutarları hak sahiplerinin banka hesabına aktarılır.
8- eksik veya hatalı olan ödeme emri belgesi ve eki belgeler, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç, hata veya eksikliğin tespit edildiği günü izleyen iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir.
9- hata veya eksiklikleri tamamlanarak tekrar muhasebe birimine verilenler, en geç iki iş günü sonuna kadar incelenerek muhasebeleştirme ve ödeme işlemi gerçekleştirilir.
Dış denetim
Dış denetim sayıştay başkanlığı tarafından yerine getirilir.
Dış denetim:
A) kamu idaresi hesapları ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak, mali tabloların güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin mali denetimi ile kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin mali işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti,(hukuka uygunluk denetimi)
B) kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi,(verimlilik denetimi)
Suretiyle gerçekleştirilir.
Denetimler sonucunda; düzenlenen raporlar, idareler itibarıyla konsolide edilir ve bir örneği ilgili kamu idaresine verilerek üst yönetici tarafından cevaplandırılır.
Ayrıca sayıştay tarafından hesapların hükme bağlanması yöntemiyle idarelerin gelir,gider ve mal işlemlerinin mevzuata uygun yapılıp yapılmadığı incelenir.
Gelirlerin toplanması sorumluluğu
Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanlar, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumludur.
İdarelerin gelir tahakkuku, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemleri, ilgili mevzuatında özel bir düzenleme bulunmadığı takdirde, mali hizmetler birimi tarafından yürütülür.
İdarelerin işlemlerinden herhangi bir gelir tahakkuku veya gelir ve alacakların takip ve tahsilini gerektirenler, gerekli işlemlerin yapılması amacıyla ilgili birim tarafından strateji geliştirme dairesi başkanlığına bildirilir.
Stratejik planlama ve bütçe
1 - stratejık planlama
Kamu idareleri; geleceğe ilişkin misyon ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle stratejik plan hazırlarlar.
Kamu idareleri, bütçeleri ile program ve proje bazında kaynak tahsislerini; stratejik planlarına, yıllık amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine dayandırmak zorundadırlar.
2- bütçe türleri ve ilkeleri
A- bütçe türleri
Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri;
-merkezi yönetim bütçesi,
-sosyal güvenlik kurumları bütçeleri,
-mahalli idareler bütçelerinden
Oluşur.
Bunların dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.
Merkezi yönetim bütçesi;
- genel bütçe
- özel bütçe: Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu idaresinin bütçesidir.
- düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi
B-bütçe ilkeleri
-makro ekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak esastır.
-harcama yetkisi kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır.
-stratejik planlar ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir.
-stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir.
-hükümetin mali işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar.
-gelir ve gider gayri safi olarak bütçelerde gösterilir.
-belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır.
-gelir ve giderin denkliğinin sağlanması esastır.
-bütçeler ait olduğu yıl başlamadan önce tbmm veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmadıkça uygulanmaz.
-bütçelerde bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez.
-gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık doğruluk ve mali saydamlık esastır.
-idarelerin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir.
-hizmetler mevzuatla belirlenmiş yöntem ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir.
-ödenekler belirli amaçları gerçekleştirmek için tahsis edilir
3- merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci
- bakanlar kurulunun mayıs ayının sonuna kadar toplanarak devlet planlama teşkilatı müsteşarlığınca hazırlanan orta vadeli programı kabul etmesiyle başlar.
- maliye bakanlığı tarafından hazırlanan orta vadeli malî plan, haziran ayının onbeşine kadar yüksek planlama kurulu tarafından karara bağlanır.
- bütçe hazırlama rehberi maliye bakanlığınca,yatırım programı hazırlama rehberi ise devlet planlama teşkilatı müsteşarlığınca haziran ayının sonuna kadar hazırlanır.
-kamu idareleri, stratejik planları ile bütçe hazırlama rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider teklifleri ile idare performans proğramını gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak temmuz ayı sonuna kadar maliye bakanlığına gönderir.
- kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere temmuz ayı sonuna kadar devlet planlama teşkilatı müsteşarlığına verilir.
-maliye bakanlığınca hazırlanan merkezî yönetim bütçe kanun tasarısı malî yıl başından en az yetmiş beş gün önce bakanlar kurulu tarafından Türkiye büyük millet meclisine sunulur.
-Türkiye büyük millet meclisi, merkezî yönetim bütçe kanun tasarısının metnini maddeler, gider ve gelir cetvellerini kamu idareleri itibarıyla görüşür ve bölümler halinde oylar. Merkezî yönetim bütçe kanunu malî yıl başından önce resmî gazetede yayımlanır.
İdare performans proğramı; bir mali yılda idarenin stratejik plan doğrultusunda yürütmesi gereken faaliyetleri, bu faaliyetlerin kaynak ihtiyacını, performans hedef ve göstergelerini içeren, idare bütçesi ve idare faaliyet raporunun hazırlanmasına esas teşkil eden proğramdır.
4- bütçelerden yardım yapılması
Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir.
5-merkezi yönetim bütçe kanunu
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren, bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur.
Kapsamı;
-yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri,
-varsa bütçe açığının veya fazlasının tutarı,
-açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı,
-vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri,
-borçlanma ve garanti sınırları,
-bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler,
-bağlı cetveller,
-mali yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak kısmen veya tamamen uygulanmayacak hükümler,
Yer alır.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminleri merkezi yönetim bütçe kanununda ayrı bölüm ve cetvellerde gösterilebilir.
Ayrıca merkezî yönetim bütçe kanun tasarısına,
- genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin son iki yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ,
- mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının bütçe tahminleri,
eklenir.
6-bütçe uygulama esasları
-özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumları ayrıntılı finansman programlarını hazırlar ve harcamalarını bu programa uygun olarak yaparlar.
-kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır. Ancak, ait olduğu malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına alınamayan zamanaşımına uğramamış geçen yıllar borçları ile ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl bütçesinden ödenir.
-cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal edilir.
Ödenek aktarmaları
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, aktarma yapılacak tertipteki ödeneğin, yılı bütçe kanununda farklı bir oran belirlenmedikçe yüzde beşine kadar kendi bütçeleri içinde ödenek aktarması yapabilirler. Bu şekilde yapılan aktarmalar, yedi gün içinde maliye bakanlığına bildirilir.
Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yapılmış tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden, diğer tertiplere aktarma yapılamaz. Ödenek aktarmalarına ilişkin diğer hususlar merkezî yönetim bütçe kanununda düzenlenir.
Yedek ödenek
Ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için;
Bu kanuna ekli (ı) sayılı cetvelde yer alan idareler ile (ıı) sayılı cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanların, bütçelerine aktarılmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin yüzde ikisine kadar maliye bakanlığı bütçesine yedek ödenek konulabilir.
Kamu yatırım projeleri
Kamu yatırım projelerinin gerçekleşme ve uygulama sonuçları, ilgili kamu idaresi tarafından izleyen yılın mart ayı sonuna kadar bir rapor halinde sayıştay başkanlığına, maliye bakanlığına ve devlet planlama teşkilatı müsteşarlığına gönderilir.
Ertesi yıla geçen yüklenme
Niteliğinden dolayı malî yılla sınırlı tutulamayan ve sürekliliği bulunan aşağıdaki iş ve hizmetler için; her iş itibarıyla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini, izleyen yılın haziran ayını geçmemek ve yüklenme süresi on iki ayı aşmamak üzere, ilgili üst yöneticinin onayıyla ertesi yıla geçen yüklenmelere girişilebilir:
A) Türk silahlı kuvvetlerinin yapım, onarım, etüt ve proje işleri, araştırma-geliştirme projeleri, giyecek ve yiyecek alımları, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat alımlarıyla bunların bakım, onarım ve imalat işleri.
B) yiyecek, yakacak, akaryakıt ve madeni yağ ihtiyaçları.
C) temini ve korunması güç olan ilaç, aşı, serum ve tıbbi sarf malzemeleri.
D) süreli yayın alımı, taşıma, koruma ve güvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri. (meb için %50 yok)
E) taşıtların malî sorumluluk sigortası ile yurt dışından tedariki yapılan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske karşı sigortalanması amacıyla yaptırılan nakliyat sigortası.
F) makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve haberleşme sistemlerinin bakım işleri; her türlü onarım işleri ile elektronik bilgi erişim hizmetleri.
Gelecek yıllara yaygın yüklenme
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, bir malî yıl içinde tamamlanması mümkün olmayan yatırım projeleri için maliye bakanlığı ve devlet planlama teşkilatı müsteşarlığının görüşü üzerine, gelecek yıllara yaygın yüklenmeye girişebilir.
Yılı bütçesinde ödeneği bulunması ve maliye bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydıyla, satın alma suretiyle edinilmesi ekonomik olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve taşıtlar ile yangınla mücadele amacıyla hava ve deniz araçlarının kiralanması, aşı ve anti serum alımı, orman ağaçlandırma ve amenajman işleri için süresi üç yılı geçmemek üzere üst yöneticinin onayıyla gelecek yıllara yaygın yüklenmeye girişilebilir.
Giderlerin ödenmesi
Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir.
Ancak, sırasıyla kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye bağlı ödemelere, ilama bağlı borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilir.
Faaliyet raporları
-üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından idari sorumlulukları çerçevesinde her yıl faaliyet raporları düzenlenir.
-harcama yetkilisi, birim faaliyet raporunu üst yöneticiye verir .(mart ayı sonuna kadar)
-üst yönetici, birim faaliyet raporlarını esas alarak, idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporunu hazırlar.
-idare faaliyet raporu, sayıştaya ve maliye bakanlığına verilir ve üst yönetici tarafından kamuoyuna açıklanır.(nisan ayı sonuna kadar)
Üst yönetici, harcama birimlerinin faaliyetlerini ve performansını izleyebilmek amacıyla, harcama yetkililerinden üç veya altı aylık birim faaliyet raporları isteyebilir.
Birim faaliyet raporu hazırlayan harcama yetkilileri, raporun içeriğinden ve raporda yer alan bilgilerin doğruluğundan üst yöneticiye karşı sorumludur.
İdare faaliyet raporlarına, üst yönetici tarafından imzalanan "iç kontrol güvence beyanı" ile mali hizmetler birim yöneticisi tarafından imzalanan "mali hizmetler birim yöneticisinin beyanı", birim faaliyet raporlarına ise harcama yetkilisi tarafından imzalanan "iç kontrol güvence beyanı" eklenir.
Tbmm' si bu raporlar çerçevesinde, kamu idarelerinin yönetim ve hesap verme sorumluluklarını görüşür.
Bu görüşmelere üst yönetici ve görevlendireceği yardımcısının ilgili bakanla birlikte katılması zorunludur.
Üst yönetimin sunuşu
I.genel bilgiler
A. Misyon vizyon
B. İdareye ilişkin bilgiler
1)tarihçe
2)mevzuat
3)teşkilat üst yapısı
4)yönetim ve iç kontrol sistemi
5)bilişim sistemi
C. İnsan kaynakları ve fiziki kaynaklar
1)insan kaynakları
2)fiziki kaynaklar
D. Temel politikalar ve öncelikler
E. Faliyete ilişkin bilgi ve değerlendirmeler
F. Diğer hususlar
Iı.performans bilgileri
A. Stratejik amaç ve hedeflere ilişkin bilgiler
1.öncelikli stratejik amaç ve hedefler
2.önceki yıllar hedefleri ve sapmalar
B. Performans tablosu
C. Performans hedeflerine ilişkin açıklamalar
D. Performans verilerinin kaynakları ve güvenilirliği
Iıı.bütçe bilgileri
Bağış ve yardımlar
Herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından, kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek bağış veya yardım toplanamaz, benzeri adlar altında tahsilat yapılamaz.
- kamu idarelerine yapılan her türlü bağış ve yardımlar bütçelerine gelir kaydedilir
- nakdi olmayan bağış ve yardımlar, ilgili mevzuatına göre değerlemeye tâbi tutularak kayıtlara alınır.
- kamu yararına kullanılmak üzere kamu idarelerine yapılan şartlı bağış ve yardımlar,
Hizmeti yapacak idarenin üst yöneticisi tarafından uygun görülmesi halinde, bütçede açılacak bir tertibe gelir ve şart kılındığı amaca harcanmak üzere açılacak bir tertibe ödenek kaydedilir. Bu ödenekten amaç dışında başka bir tertibe aktarma yapılamaz.
- bu ödeneklerden malî yıl sonuna kadar harcanmamış olan tutarlar, bağış ve yardımın amacı gerçekleşinceye kadar ertesi yıl bütçesine devir olunarak ödenek kaydedilir.
Taşınır ve taşınmazlar
Taşınır ve taşınmaz edinme: Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin zorunlu kıldığı durumlarda gereken nicelikte ve nitelikte taşınır ve taşınmazları, yurt içinde veya yurt dışında, bedellerini peşin veya taksitle ödeyerek veya finansal kiralama suretiyle edinebilirler.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin edindiği taşınmazlar hazine adına, diğer kamu idarelerine ait taşınmazlar ise tüzel kişilikleri adına tapu sicilinde tescil olunur.
Taşınmaz devri: Kamu idareleri, ihtiyaç fazlası taşınırları ile görmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinde kullanılacağına ve amacına uygun kullanılmaması halinde geri alınacağına dair tapu kütüğüne şerh konulması kaydıyla taşınmazlarını diğer kamu idarelerine bedelsiz olarak devredebilir. Genel bütçeli kurumların taşınmazlarını satmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir. Tutarı 120 milyonu geçen taşınmaz satışları bakanlar kurulu kararıyla yapılır.
Taşınmaz tahsisi: Kamu idareleri, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için mülkiyetlerindeki taşınmazlarla devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri, birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilirler. Tahsis edilen taşınmaz, amaç dışı kullanılamaz.
Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk
-kamu idareleri, taşınırların yönetimi, kaydı, muhafazası ve kullanımından sorumludurlar.
-kullanılmak üzere taşınır teslim edilen görevliler, taşınırın korunmasından ve taşınıra verilen zararlardan sorumludur. Kamu idareleri, verilen zararların sorumlularına ödettirilmesini sağlamakla yükümlüdür.
-kamu idarelerine ait malları edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemleri, mevzuatında öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılır. Bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenler sorumludur.
Muhasebe sistemi
Kamu idarelerinin gelir, gider ve varlıkları ile malî sonuç doğuran ve öz kaynağın artmasına veya azalmasına neden olan her türlü işlemleri belirlenmiş bir düzen içinde hesaplara kaydedilerek, yönetim ve denetim yetkilileriyle kamuoyuna gerekli bilgilerin sağlanması amacıyla tutulur.
Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir.
Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.
Ödenek üstü harcama: Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına aykırı olarak harcama talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para cezası verilir.
Kamu zararı: Kamu zararı, mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
Kamu zararının tahsili : Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilir.
Ceza uygulaması: Kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk ceza kanunu veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.
Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verilir.
Para cezaları ve yetkili merciler: Bu kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur.
Zamanaşımı: Kamu zararının meydana geldiği ve bu kanunda belirtilen para cezalarının verilmesini gerektiren fiilin işlendiği yılı izleyen malî yılın başından başlamak üzere onuncu yılın sonuna kadar tespit ve tahsil edilemeyen kamu zararları ile para cezaları zamanaşımına uğrar.
lll-üniversitelerde yeni mali sistemin getirdikleri
n Üniversiteler özel bütçeli kuruluştur. Katma bütçe kaldırılmıştır.
n Üniversitelerde sağlık kültür ve spor dairesi başkanlığı’ndaki öğrenci sosyal hizmet bütçeleri özel bütçe ile birleştirilmiştir.
n Muhasebe yetkilisi ve iç denetçi rektör tarafından atanacaktır.
n İdari ve mali işler dairesi başkanlığı hizmetini yürütmekle birlikte yeni strateji geliştirme dairesi başkanlığı oluşturulmuştur. Saymanlık hizmeti bu daire başkanlığınca yürütülecektir.
n Üniversitede stratejik planlama yapılacaktır.
n Stratejik planlamaya bağlı kalınarak çok yıllı bütçelemeye geçilecektir. Bütçe görüşmelerinde son iki yılın gerçekleşen bütçesi ile izleyen iki yılın bütçe (t+2)tahminleri göz önüne alınacaktır.
n Üniversitelerde standart bir muhasebe sistemi oluşturulmuş ve yükseköğretim kurumları muhasebe yönergesi yayınlanmıştır.
n Üniversite gelirlerinin tarh(hesaplama),tahakkuk(tahsil aşamasına getirme) ve tahsiliyle görevli olanlara zamanında ve eksiksiz yerine getirme sorumluluğu getirilmektedir.
n Üniversite hizmetlerine ilişkin olarak herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden yardım ,bağış yada benzeri adlar altında tahsilat yapılamaz.
n Harcama birimleri birim faaliyet raporu ,rektörlük ise idare faaliyet raporu hazırlayacaktır. Faaliyet raporları bir yılın gerçekleşen faaliyetlerini içerir.
n Taşınırlar ile taşınmazlar muhasebe kayıtlarına alınacaktır.
n Ayniyat saymanlığı ,ayniyat memurluğu ve ambar memuru unvanı kaldırılmaktadır. Taşınır hesap sorumlusu ile taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi unvanları getirilmektedir.
n Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri harcama yetkilisi tarafından görevlendirilir.
n Taşınır hesap sorumlusu ise mali hizmetler biriminde taşınır işlemlerinden sorumlu bir yöneticidir.
n Üniversite özel bütçesinin ilk altı aylık sonuçları ile ikinci altı aya ilişkin hedefleri ve beklentileri kamuoyuna açıklanır.
n Harcama birimlerinde süreç kontrolü yapılır. Süreç kontrolünde, her bir işlem daha önceki işlemlerin kontrolünü içerecek şekilde tasarlanır. Mali işlemlerin yürütülmesinde görev alanlar, yapacakları işlemden önceki işlemlerin kontrolünden sorumludur. Süreç kontrolünü sağlamak amacıyla mali işlemlerin süreç akış şeması hazırlanır ve üst yöneticinin onayı ile yürürlüğe konulur.
n Harcama yetkilileri, yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir.
n Ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol yaparlar. Bu gerçekleştirme görevlileri tarafından yapılan kontrol sonucunda, ödeme emri belgesi üzerine “kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülerek imzalanır.
n Harcama yetkilisi belirlenecektir. Harcama yetkisi aşağıdaki şartlara uygun olarak devredilir:
- yetki devri yazılı olmak zorundadır.
-devredilen yetkinin sınırları açıkça belirlenmiş olmalıdır.
- harcama yetkisinin devri ve bu yetkinin geri alınması üst yöneticiye, mali hizmetler birimine ve muhasebe yetkilisine yazılı olarak bildirilmelidir.
Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idari sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Her bir harcama işlemi itibariyle,mal ve hizmet alımlarında 250 bin ytl,yapım işlerinde ise 1milyon ytl yi aşan harcamalara ilişkin harcama yetkisi hiçbir şekilde devredilemez.
n Harcama yetkilisi tarafından gerçekleştirme görevlileri görevlendirilecektir.(birimlerin idari ve mali işler servislerinde çalışan personel)
n Birim faaliyet raporu hazırlanacaktır.
n Birim performans programları harcama birimleri tarafından hazırlanarak belirlenen süre içinde mali hizmetler birimine gönderilir.
n Her bir harcama birimi bütçe teklifini hazırlayarak birim performans programıyla birlikte mali hizmetler birimine gönderir.
n Harcama birimleri yatırım programına ilişkin tekliflerini hazırlayarak mali hizmetler birimine gönderir.
n Harcama yetkilisi tarafından yazılı olarak ön ödeme mutemedi görevlendirilir. Ayrıca, zorunluluk bulunması ve harcama yetkilisi onayında belirtilmesi koşuluyla;
A) taşıtların akaryakıt, yağ, bakım, onarım ve işletme giderleri,
B) bir bütün oluşturmakla birlikte, alınacak mal veya yapılacak işle ilgili olarak ayrı yerlerde sonuçlandırılması gereken vergi, resim, harç ödeme yükümlülükleri ile yükleme, boşaltma ve gümrük işlemleri gibi özellik arz eden işlere ilişkin giderler,
İçin birden fazla mutemet görevlendirilebilir.
n Mutemetlerin ilk görevlendirilmelerinde ve değiştirilmeleri halinde adı, soyadı, görev unvanı, T.C. Kimlik veya vergi kimlik numarası ve imza örneği harcama yetkilisi tarafından bir yazı ile muhasebe birimine bildirilir.
n Harcama yetkilisinin yazılı izniyle mutemet, üzerindeki avans veya adına açılan kredi tutarını başka bir mutemede devredebilir.
n İç denetçiler, raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile malî hizmetler birimine verilir.
n İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde iç denetim koordinasyon kuruluna gönderilir.
Üst yöneticiler ve bütçe ile ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri ve mali hizmetler birimi yöneticisi, her yıl, iş ve işlemlerinin amaçlara, iyi malî yönetim ilkelerine, kontrol düzenlemelerine ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğini içeren iç kontrol güvence beyanını düzenler ve birim faaliyet raporları ile idare faaliyet raporlarına eklerler.
